Opodatkowanie fundacji rodzinnej – jak wygląda?

• Fundacja rodzinna jest instytucjonalnym rozwiązaniem problemów związanych z sukcesją rodzinnego przedsiębiorstwa;
• W związku z tym ustawodawca zdecydował się na szereg preferencji podatkowych dla fundacji rodzinnych i jej beneficjentów;
• Najważniejsze spośród nich dotyczą podatku dochodowego CIT oraz PIT, a także podatku od czynności cywilnoprawnych.

Spis treści:

1. Opodatkowanie fundacji rodzinnej – najważniejsze zasady
2. Fundacja rodzinna – czy świadczenia są opodatkowane?
3. Czy fundacja rodzinna płaci podatki?
4. Opodatkowanie fundacji rodzinnej – o czym warto pamiętać?

Prowadząc własną działalność gospodarczą koniecznie należy pomyśleć o optymalizacji podatkowej. Nie wolno o niej zapominać również planując sukcesję swojej firmy. Obecnie najlepiej przeprowadzić ją powołując fundację rodzinną. Jak wygląda jej opodatkowanie? Okazuje się, że ustawodawca przewidział dla fundacji rodzinnych szereg preferencji, ale żeby z nich skorzystać należy spełnić pewne warunki.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej – najważniejsze zasady

Na opodatkowanie fundacji rodzinnej składają się dwie podstawowe kwestie:

• Opodatkowanie samej fundacji jako osoby prawnej;
• Opodatkowanie świadczeń, jakie otrzymują beneficjenci fundacji rodzinnej.

W pierwszej kwestii trzeba pamiętać o tym, że co do zasady fundacja rodzinna jest zwolniona z konieczności opłacania podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Jednak zwolnienie to nie jest pełne, tzn. nie obejmuje wszelkich dochodów, jakie uzyskuje fundacja rodzinna. Poza tym, jeżeli prowadzi ona własną działalność gospodarczą w grę może wchodzić konieczność opłacania podatku VAT.

Podobnie złożonym zagadnieniem jest opodatkowanie świadczeń, jakie ustawa o fundacjach rodzinnych pozwala przyznać beneficjentom. Świadczenia te są wręcz istotą funkcjonowania fundacji rodzinnej. Dlatego tak ważne jest uwzględnienie problematyki podatkowej przy ustalaniu komu i jakie świadczenia będą przysługiwać od fundacji rodzinnej.

W każdym razie odpowiedź na pytanie, czy fundacja rodzinna płaci podatki, brzmi: tak, ale są one opłacane na specyficznych zasadach. O czym więc fundator i zarządzający fundacją rodzinną nie powinni zapominać w kwestiach podatkowych?

Fundacja rodzinna – czy świadczenia są opodatkowane?

Ustawa o fundacjach rodzinnych stanowi, że przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. Świadczenia przekazywane przez fundację rodzinną jej beneficjentom są opodatkowanego według następujących zasad i stawek:

• Zwolnienie spod opodatkowania – dotyczy świadczeń otrzymywanych przez fundatora oraz członków jego najbliższej rodziny, a więc przykładowo współmałżonka i dzieci, rodziców czy pasierbów;
• Stawka 10 proc. – dziesięcioprocentowy podatek dochodowy od otrzymanych świadczeń mają obowiązek opłacić: zięć, synowa, teściowie, zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, współmałżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, współmałżonkowie innych zstępnych fundatora;
• Stawka 15 proc. – stosuje się ją w przypadku wszystkich innych beneficjentów niż mieszczący się w którejkolwiek powyższych grup.

O tym, do której z grup może zostać przyporządkowany dany beneficjent decydują więzi łączące go z fundatorem z tytułu pokrewieństwa, powinowactwa bądź przysposobienia (adopcji). Niesformalizowane relacje nie mają tu żadnego znaczenia.

Czy fundacja rodzinna płaci podatki?

Opodatkowanie fundacji rodzinnej dotyczy również podatków, jakie płaci sama fundacja, jako osoba prawna:

• CIT – fundacja rodzinna jako osoba prawna podlega pod podatek dochodowy od osób prawnych. Jednak również w tym wypadku istnieje szereg specyficznych dla fundacji rodzinnej zasad. Otóż ustawodawca generalnie zdecydował, że co do zasady fundacja rodzinna musi opłacić CIT – w stawce 15 proc. – dopiero w momencie przekazania świadczenia na rzecz beneficjenta. Poza tym ustawodawca zdecydował, że fundacja ta musi zapłacić podatek dochodowy aż w wysokości 25 proc. w przypadkach, gdy prowadzona przez nią działalność gospodarcza przekroczy dopuszczalny zakres ustalony w ustawie o fundacji rodzinnej. Opodatkowane są także tzw. ukryty zyski fundacji rodzinnej.
• VAT – fundacja rodzinna ma możliwość prowadzenia własnej działalności gospodarczej w zakresie wprost wskazanym przez ustawodawcę. Jeżeli zdecyduje się na jej prowadzenie, będzie podlegać obowiązkowi płacenia podatku od wartości dodanej tak, jak wszyscy inni przedsiębiorcy;
• PCC – fundacja rodzinna nie opłaca podatku od czynności cywilnoprawnych, na mocy których fundator przekazuje jej mienie. W pozostałych przypadkach fundacja rodzinna podlega pod ten podatek na zasadach ogólnych.

Ogólnie rzecz ujmując opodatkowanie fundacji rodzinnej sprowadza się do tego, że korzysta ona z szeregu preferencji i zwolnień podatkowych. Aczkolwiek są one obłożone różnego rodzaju warunkami, których spełnienie jest niezbędne do tego, aby fundacja rodzinna mogła w pełni korzystać z mechanizmów prawnych czyniących z niej atrakcyjny środek sukcesji rodzinnego biznesu.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej – o czym warto pamiętać?

Problematyka opodatkowania fundacji rodzinnych sprowadza się do dwóch tematów: opodatkowania samej fundacji (jako osoby prawnej) oraz opodatkowania jej beneficjentów. W pierwszym obszarze najważniejszą sprawą jest konieczność płacenia fiskusowi CIT, a więc podatku dochodowego od osób prawnych. Generalnie rzecz ujmując fundacja rodzinna jest zwolniona z obowiązki jego płatności. Ale to tej reguły istnieją ważne wyjątki. Po pierwsze fundacja ta ma obowiązek pokrycia CIT, gdy realizuje świadczenia na rzecz beneficjentów. Po drugie wówczas – i to w wysokości aż 25 proc. – CIT trzeba opłacić, gdy działalność gospodarcza fundacji rodzinnej przekroczy zakres dopuszczony przez ustawodawcę. CIT-em objęto również ukryte zyski. Natomiast członkowie najbliższej rodziny nie muszą płacić podatku dochodowego od świadczeń przekazywanych im przez fundację rodzinną. W pozostałych przypadek trzeba liczyć się z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Bibliografia:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej, Dz.U. z 2023 r., poz. 326.