Sankcja kredytu darmowego (SKD) – kto może z niej skorzystać?

• Sankcja kredytu darmowego pozwala kredytodawcy posiadającemu status konsumenta na spłatę jedynie kapitału pożyczonego przez bank;
• Z tego rozwiązania można skorzystać w przypadku, gdy bank dopuści się co najmniej jednego z naruszeń wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim;
• Do skorzystania z SKD wystarczy złożenie w banku pisemnego oświadczenia. Jego przygotowanie warto powierzyć specjalistom od dochodzenia praw kredytobiorców.

Spis treści:

1. Sankcja kredytu darmowego – co to jest?
2. Kiedy działa sankcja kredytu darmowego?
3. Sankcja kredytu darmowego – jakie banki muszą się jej podporządkować?
4. SKD – pomożemy Ci dochodzić Twoich praw!

Niestety banki nierzadko naruszają prawa swoich klientów. Dlatego zaciągając jakikolwiek kredyt lub pożyczkę trzeba być naprawdę bardzo ostrożnym. Jeżeli zaś okaże się, że w naszej umowie kredytowej znajdują się zapisy budzące nasze wątpliwości w perspektywie obowiązujących przepisów, natychmiast warto to sprawdzić – a gdy okażą się one uzasadnione, dochodzić swoich praw. Jedną z metod jest tu sankcja kredytu darmowego. Na czym ona polega?

Sankcja kredytu darmowego – co to jest?

Aby odpowiedzieć na pytanie co to jest sankcja kredytu darmowego, trzeba sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 45 ust. 1 tej ustawy, w ściśle określonych przypadkach, konsument zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Sankcja kredytu darmowego została pomyślana jako swego rodzaju kara dla kredytodawcy za dopuszczenie się naruszeń praw konsumenta. Katalog tych naruszeń został jasno określony przez ustawodawcę. Zanim go omówię, chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jedną, niezwykle istotną kwestię.

Otóż sankcja kredytu darmowego przysługuje konsumentom – w znaczeniu, w jakim termin ten zdefiniowano w Kodeksie Cywilnym. Tymczasem na gruncie Kodeksu Cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 22¹ k.c.). To zaś oznacza, że z sankcji kredytu darmowego ma możliwość skorzystać każda osoba fizyczna, która:

• nie prowadzi działalności gospodarczej lub zawodowej – w tym przypadku jedynym ograniczeniem pozostają regulacji ustawy o kredycie konsumenckim;
• prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową – wówczas jednak trzeba wykazać, że kredyt, który ma zostać objęty omawianą tu sankcją nie miał bezpośredniego związku z tą działalnością. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 września 2024 roku, sygn. akt I CSK 2097/23 punktem odniesienia przy ocenie związku czynności prawnej z prowadzoną przez kredytobiorcę działalnością gospodarczą jako bezpośredniego lub pośredniego, są okoliczności danej sprawy istniejące w czasie dokonywania skonkretyzowanej czynności. Właściwe dla jej dokonania są kryteria rodzaju czynności prawnej i jej przedmiotu, typowego charakteru czynności ze względu na prowadzoną działalność gospodarczą, przeznaczenia nabywanego towaru lub usługi dla celu bezpośrednio lub pośrednio związanego z działalnością gospodarczą.

Kiedy działa sankcja kredytu darmowego?

Tak, jak wskazałem powyżej z SKD można skorzystać w ściśle ustalonych przez ustawodawcę okolicznościach, gdy bank dopuści się przynajmniej jednego z poniższych naruszeń:

• zawarcie umowy kredytowej bez zachowania formy pisemnej;
• niepodanie w umowie imienia, nazwiska i adresu konsumenta oraz imienia, nazwiska (nazwy) i adresu (siedziby) oraz adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• nieokreślenie w umowie rodzaju kredytu;
• brak ustalenia czasu obowiązywania umowy;
• niewskazanie całkowitej kwoty kredytu;
• niepodanie terminu i sposobu wypłaty kwoty kredytu;
• nieustalenie stopy oprocentowania kredytu, warunków stosowania tej stopy, a także okresów, warunków i procedur zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; przy czym jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• niezdefiniowanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta. Należy ją ustalić w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
• brak podania zasad i terminów spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy; jeżeli w ramach kredytu stosuje się różne stopy oprocentowania dla różnych należności kredytodawcy, należy także podać kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet różnych należnych sald, dla których stosuje się różne stopy oprocentowania;
• niepodanie informacji o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
• nieustalenie sposobu zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;
• niewskazanie terminu, sposobu i skutków odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązku zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;
• niepoinformowanie konsumenta o jego prawie do spłaty kredytu przed terminem oraz o procedurze spłaty kredytu przed terminem;
• niepodanie informacji o prawie kredytodawcy do otrzymania prowizji za spłatę kredytu przed terminem i o sposobie jej ustalania, o ile takie prawo zastrzeżono w umowie.

Sankcja kredytu darmowego a kredyt hipoteczny

Sankcja kredytu darmowego przy kredycie hipotecznym nie jest tu wyjątkiem – może znaleźć zastosowanie, gdy wystąpi którekolwiek z tych naruszeń. Powyższe przesłanki mają charakter uniwersalny i odnoszą się do każdego rodzaju kredytu konsumenckiego. Jednocześnie ustawodawca wskazał dodatkowe kategorie naruszeń, które mogą lec u podstaw SKD. Są nimi:

• w przypadku kredytu konsumenckiego o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności: braku w umowie opisu towaru lub usługi oraz ceny nabycia towaru lub usługi;
• w przypadku kredytu konsumenckiego w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym: brak ustalenia w umowie limitu kredytu; całkowitego kosztu kredytu; informacji o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta; informacji o opłatach stosowanych od chwili zawarcia umowy oraz warunkach ich zmiany;
• w przypadku umowa o kredyt konsumencki przewidująca odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty w przypadku gdy konsument jest w zwłoce w związku ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt: brak ustalenia w umowie opisu towaru lub usługi oraz ceny nabycia towaru lub usługi.

Sankcja kredytu darmowego – jakie banki muszą się jej podporządkować?

SKD wynika z przepisów ustawy, a więc z aktu powszechnie obowiązującego w Polsce prawa. Dlatego każdy bank ma obowiązek podporządkować się tym przepisom. Stąd zawsze, gdy zajdą okoliczności przewidziane w ustawie o kredycie konsumenckim, sankcja kredytu darmowego może zostać wdrożona. Nigdy nie wolno zapominać, że SKD odnosi się również do kredytu konsumenckiego. W praktyce to właśnie w stosunku do tego rodzaju kredytów stosuje się omawianą sankcję.

Sankcja kredytu darmowego – kredyt konsumencki także jest objęty tą zasadą – jest inicjowana na podstawie pisemnego oświadczenia złożonego przez konsumenta kredytodawcy. Przepisy prawa nie regulują jak dokładnie ma wyglądać takie oświadczenie. Z pewnością warto w nim podać:

• dane kredytobiorcy;
• datę zawarcia i numer umowy kredytowej;
• jednoznaczne stwierdzenie, że kredytobiorca sięga po sankcję kredytu darmowego;
• podanie okoliczności uzasadniających SKD.

SKD – pomożemy Ci dochodzić Twoich praw!

Moje doświadczenia jednoznacznie pokazują, że sankcja kredytu darmowego bez wątpienia stanowi jeden z najlepszych sposobów ochrony praw konsumentów, którzy zaciągnęli kredyt. Oczywiście skuteczność tego środka w dużej mierze zależy od tego, na ile profesjonalnie zostanie sporządzone oświadczenie o SKD oraz – o ile zajdzie taka potrzeba – jak efektywnie konsument będzie bronić swoich twierdzeń. W każdym razie zawsze chętnie podzielę się swoją wiedzą i doświadczeniem, aby pomóc Ci w walce z bankiem.